Άρθρα

Η θέσπιση σύγχρονου επιπέδου προτύπων με τη μορφή σύναψης Διμερών Συμφωνιών Αμοιβαίας Προστασίας και Προώθησης των Επενδύσεων (ΣΠΠΕ) προσφέρουν τη σταθερή νομική βάση που βοηθά στην ενίσχυση του επενδυτικού κλίματος, τόσο για τους έλληνες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, όσο και για τους ξένους που θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας. Αποτελούν ουσιαστικά ένα αποτελεσματικό εργαλείο προστασίας των επενδυτών σε διεθνές επίπεδo. H υπαρξή τους δε, αποτελεί συχνά αποφασιστικό παράγοντα στην επιλογή των επενδυτών, όσον αφορά στη χώρα υποδοχής της επένδυσης.

Με την συνθήκη της Λισαβόνας, η αρμοδιότητα των κρατών μελών περνά αποκλειστικά στην κοινοτική αρμοδιότητα.
Βασικός στόχος, είναι η διατήρηση του υψηλού επιπέδου προστασίας, που απολαμβάνουν οι επενδυτές μέσω των ΣΠΠΕ, χωρίς να υπάρξει νομικό κενό.
Βεβαίως το επενδυτικό πλαίσιο για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται πρότυπα υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Οι κατευθυντήριες Οδηγίες του ΟΟΣΑ για τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις καθιερώνουν αρχές σε μία ευρεία σειρά θεμάτων επιχειρηματικής ηθικής, όπως οι εργασιακές σχέσεις, το περιβάλλον, η διαφάνεια, ο ανταγωνισμός, η διαφθορά και η φορολογία και στοχεύουν να συμβάλλουν στην αποφυγή παρεξηγήσεων και στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ επιχειρήσεων, εργαζομένων, κυβερνήσεων και της κοινωνίας γενικότερα.
Τα Εθνικά Σημεία Επαφής είναι κυβερνητικές υπηρεσίες που έχουν ως αντικείμενο την πρόωθηση των Οδηγιών, την παροχή διευκρινίσεων ως προς το περιεχόμενό τους και την επίλυση προβλημάτων που είναι δυνατό να ανκύψουν κατά την εφαρμογή τους, σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας.
Η πρωτοβουλία θέτει στόχους ανά χώρα, με χρονοδιάγραμμα λήψης μέτρων που περιλαμβάνουν βελτιώσεις στο θεσμικό επιπέδο, που είναι υπό παρακολούθηση και αξιολόγηση. Υπάρχουν κοινά σημεία σε όλες τις χώρες για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και προσέλκυση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (Foreign Direct Investment / FD) και αυτό προκύπτει από τις συστάσεις του Οργανισμού ΜΕΝΑ.

Οι διαπιστώσεις από τη μελέτη του ΟΟΣΑ για προσέλκυση επενδύσεων στις χώρες ΜΕΝΑ (Μέση Ανατολή κα Βόρεια Αφρική) καταγράφουν ως:

 Πρωταρχικούς παράγοντες προσέλκυσης επενδύσεων
Το μέγεθος της αγοράς, την πολιτική σταθερότητα, την ανάπτυξη του ΑΕΠ και το θεσμικό επενδυτικό περιβάλλον
 Επίσης, οι παράγοντες που σχετίζονται με τη φορολογία κατά σειρά αξιολόγησης:
1. Τη διαφάνεια, την απλότητα και τη σταθερότητα στην εφαρμογή και στη διαχείσιη των φορολογικών νόμων
2. Τους φορολογικούς συντελεστές
3. Τα φορολογικά κίνητρα
 Είναι σαφές ότι οι διαδικασίες αδειοδότησης είναι επιβαρυντικός παράγοντας προσέλκυσης επενδύσεων τόσο διότι δημιουργούν σημεία καθυστερήσεων όσο και διότι μπορεί να αποτελέσουν φραδμούς που βάζει η λειτουργία του Κράτους. Όπως προκύπτει από το διάγραμμα πολλοί τομείς εν δυνάμει επενδυτικής δραστηριότητας στις χώρες ΜΕΝΑ είναι ‘κλειστοί' δηλαδή δεν επιτρέπονται οι επενδύσεις από ξένους ή και πιθανόν εγχώριους επενδυτές διότι αποτελούν κρατικό μονοπώλιο. Η σύγκριση με τις χώρες ΟΟΣΑ είναι καταλυτική.
Τα σημαντικότερα εμπόδια που καταγράφονται από στρατηγικούς ή ευκαιριακούς επενδυτές στην περιοχή των Δ. Βαλκανίων.
Υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στα εμπόδια επενδύσεων που καταγράφονται από τα δυο είδη των επενδυτών, όμως είναι σαφές ότι η πολιτική και οικονομική σταθερότητα και το θεσμικό πλαίσιο αποτελούν τα πεδία τα οποία με συντριπτική πλειοψηφία είναι τα σημαντικότερα στην περιοχή των Δ. Βαλκανίων.
Οι πολιτικές βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος για κάθε χώρα έχει ιδαίτερες δυνατότητες, πλεονεκτήματα και χαρακτηριστικά τα οποία μέσω εθνικών παραμέτρων και διαδικασιών πρέπει να εξειδικευθούν.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να τίθεται χρονοδιάγραμμα και πολιτικές οι οποίες έχουν αποδειχθεί σημαντικές. Ενδεικτικά αναφέρονται:

1. Φιλελευθεροποίση όλων των τομέων παραγωγής όσων αφορά τη δυνατότητα εισόδου Ξένων Άμεσων Επενδύσεων σε όλους τους τομείς. Στην περίπτωση ύπαρξης «κλειστών» τομέων παραγωγής, σαφής καταγραφή σε ειδική κατάσταση (negative list).
2. Δημιουργία Κέντρων υποδοχής επενδυτών (One Stop Shop) για ενημέρωση και προώθηση σημαντικών επενδύσεων. Στην Ελλάδα λειτουργεί κατά αναλογία το ΕΛΚΕ / Invest in Greece.
3. Συστηματική αποφυγή διακρίσεων μεταξύ ξένων και εγχώριων επενδύσεων.
4. Διμερείς Συμφωνίες Προώθησης και Προστασίας των Επενδύσεων
5. Ζώνες Ελευθέρων Συναλλαγών
6. Βελτίωση της λειτουργίας του Κράτους
7. Διαφανής διαδικασία αξιολόγησης και έγκρισης επενδυτικών σχεδίων για την υπαγωγή σε εθνικά επενδυτικά κίνητρα και τη συμβατότητά τους με τους ‘κλειστούς' τομείς
8. Προγράμματα χρηστής διακυβέρνησης - ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών
9. Διαφάνεια, απλότητα και σταθερότητα στην εφαρμογή και στη διαχείριση των φορολογικών νόμων
10. Καταπολέμηση της διαφθοράς
11. Περιφερειακές Συμφωνίες εμπορίου και ανάπτυξης
12. Δυνατότητα προσφυγής σε διατησία σε ειδικά ή διεθνή κέντρα πέραν του υφιστάμενου δικαστικού συστήματος
13. Σύσταση Συμβουλίων Επενδυτικής Πολιτικής με συμμετοχή εκπροσώπων από την Κυβέρνηση, τους Παραγωγικούς φορείς και τα Επιμελητήρια και Κρατικούς Αξιωματούχους. Σκοπός των Συμβουλίων είναι να παρακολουθεί την εφαρμογή των διατάξεων και των μεταρρυθμίσεων στο επενδυτικό πλαίσιο και να προχωρά στις απαιτούμενες διορθωτικές κινήσεις.

Τέλος, αξίζει να ανφερθούν τα Χρηματοδοτικά Ευρωπαϊκά προγράμματα για υποδομές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο Μεσογειακό Χώρο. Η αξιοποίηση αυτών των προγραμμάτων, αφενός μπορεί να συμβάλλει στην βελτίωση του επενδυτικού κλίματος και της ρευστότητας της αγοράς, ενώ αφετέρου μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συνεργατικών επιχειρηματικών σχημάτων των Κρατών Μελών της Μεσογείου κατά τη φάση της υλοποίησης.
Ευρωπαϊκοί μηχανισμοί χρηματοδότησης του Μεσογειακού Χώρου.
Η ευρωπαϊκή Ένωση 7 δις Ε ετησίως για εξωτερική βοήθεια, σε περισσότερες από 150 χώρες, περιοχές και οργανώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, με σκοπό την προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας, του παγκοσμίου εμπορίου, της καταπολέμησης της φτώχειας και της ανάπτυξης.
Για την περιοχή της Μεσογείου τα Ταμεία είναι το ¨χρηματοδοτικό μέσο Ευρωπαϊκής Γειτνίασης» (European Neighborhood Partnership Instrument / ENPI), το «χρηματοδοτικό μέσο Προενταξιακής Βοήθειας» (Instrument for Pre-Accession Assistance / IPA) που αφορά στα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία και το «χρηματοδοτικό μέσο Αναπτυξιακκής και Οικονομικής Συνεργασίας» (Development Cooperation and Economic Cooperation Instrument / DCI). Τα ανωτέρω χρηματοδοτούν διμερή προγράμματα ανά χώρα, πολυμερή ανά ομάδα χωρών ή περιφερειακή ενότητα καθώς μκαι ειδικές θεματικές Πρωτοβουλίες (πχ ενέργεια, επεξεργασία ύδατος κλπ).

Συνοπτικά είναι τα εξής:

 Μηχανισμός Ευρωμεσογειακών Επενδύσεων και Εταιρικής σχέσης FEMIP
Στις νότιες χώρες της Ευρωπαϊκής Γειτονίας δραστηριοποιείται από το 2002, ο Μηχανισμός Ευρωμεσογειακών Επενδύσεων και Εταιρικής σχέσης (Facility for Euromediterranean Investment and Partnership) / FEMIP που επικεντρώνεται στη χρηματοδότηση υποδομών και ειδικότερα στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Οι πόροι του FEMIP είναι 128 εκατ. E για το διάστημα 2007-2010 και η Ελλάδα έχει συνεισφέρει εθελοντικά 2 εκατ. Ε.

 Ταμείο Επενδύσεων Γειτονίας NIF
Από το 2008 έχει συσταθεί το Νέο Διαχειριστικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ταμείο Επενδύσεων Γειτονίας» (Neighbourhood Investment Fund / NIF ) το οποίο αφορά τις χώρες Αλγερία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Αίγυπτο, Γεωργία, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανο, Λιβύη, Μολδαβία, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Συρία, Τυνησία και Ουκρανία. Σκοπός του NIF είναι η χρηματοδότηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων υποδομών (εθνικού και περιφερειακού χαρακτήρα) στους τομείς μεταφορών, ενέργειας, περιβάλλοντος και κοινωνικής αναβάθμισης.

 Διευκόλυνση για το νερό / The water facility

Η Ε.Ε. συμμετέχει στη χρηματοδότηση ΕΣΠΑ (προγραμματική περίοδος 2007-2013) «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία». Οι ενδεικτικές θεματικές προτεραιότητες των Προγραμμάτων είναι:
● Ύδατα και διαχείριση παράκτιων περιοχών
● Προσβασιμότητα, προστασία από κινδύνους: πρόληψη, θαλάσσια ασφάλεια πλημμύρες, μόλυνση υδάτων, πυρκαγιές , περιβάλλον, ενέργεια
● Έρευνα, καινοτομία, τεχνολογική ανάπτυξη και Δίκτυα
● Πολυκεντρικότητα
● Αειφόρος Ανάπτυξη
Τα προγράμματα είναι τα εξής:
● Διασυνοριακά Προγράμματα
● Πολυμερή Διασυνοριακά Προγράμματα
● Το πρόγραμμα Αδριατικής
● Το πρόγραμμα «θαλάσσια Λεκάνη της Μεσογείου»
● Διακρατικά Προγράμματα
● Το πρόγραμμα MED
Στις μεταφορές είναι :
● Οδικός Άξονας trans-Maghreb route (from Rabat up to Alexandria)
● Οδικός Άξονας - Mashreq route (mersin - Damascus- Aqaba- Suez - Cairo)
● Διασύνδεση του περιφερειακού δικτύου με το ευρωπαϊκό.
Ενώ εν κατακλείδι στην Ενέργεια είναι:
● Οι Μεταρρυθμίσεις με στόχο την διασύνδεση στην Ευρωμεσογειακή Ενεργειακή Αγορά.
● Η ανάπτυξη των δικτύων και διασύνδεση οριζιντίως και το καθετώς South - South και North - North και,
● Τέλος, η εισαγωγή ανανεώσιμων μορφών ενέργειας.