Άρθρα

Οι ηγέτες των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν ομόφωνα για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι, μολονότι τόσο η Β. Μακεδονία όσο και η Αλβανία έχουν το δικαίωμα να λάβουν ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων αυτών, ορισμένες χώρες-μέλη δεν ήταν ακόμη έτοιμες για να το κάνουν. Ο Ζάεφ, ο οποίος είχε επενδύσει όλο το πολιτικό κεφάλαιό του στο να οδηγήσει τη χώρα του στην ΕΕ, χαρακτήρισε «ιστορικό λάθος» την απόφαση των Βρυξελλών και πρότεινε τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, τονίζοντας στο διάγγελμά του ότι οι πολίτες θα αποφασίσουν ποια θα είναι η μελλοντική πορεία της χώρας.

Το «όχι» της ΕΕ στον Ζάεφ ήταν «βούτυρο στο ψωμί» των αντιπάλων του στη Βόρεια Μακεδονία, αφού έσπευσαν να τον κατηγορήσουν πως ο ίδιος επένδυσε πολλά στη Συμφωνία των Πρεσπών και προχώρησε σε πολλές υποχωρήσεις, έχοντας λάβει ελάχιστες εγγυήσεις, με αποτέλεσμα να βρεθεί η χώρα μετέωρη. Ωστόσο τις εσωτερικές εξελίξεις, όπως είναι λογικό, τις παρακολουθεί στενά και η Ελλάδα. Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση δεν θα ήθελε στις εκλογές των Απριλίου στη Βόρεια Μακεδονία να δει να επικρατεί το VMRO-DPMNE, καθώς σε μία τέτοια περίπτωση θα κυριαρχήσει η εθνικιστική εθνική ρητορική στη γειτονική χώρα.

Από την άλλη πάντως, ακόμα και σε μία πιθανή νίκη του VMRO-DPMNE, η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να ακυρωθεί, ίσως υπάρξουν μόνο μικρές ανατροπές. Μάλιστα το ανησυχητικό για την Ελλάδα είναι να μείνουν ανενεργές πτυχές της Συμφωνίας που η χώρας επιδιώκει την εφαρμογή τους. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν την ενσωμάτωση της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας στις δυτικές δομές συνεργασίας και ασφάλειας, στο πλαίσιο της προσπάθειας απομάκρυνσης αυτού που η αμερικανική διπλωματία συνηθίζει να αποκαλεί «κακόβουλη επιρροή» (malign influence). Με τον τρόπο αυτόν περιγράφει τη ρωσική παρουσία σε περιοχές που η Ουάσινγκτον επιθυμεί να ελέγξει στο πλαίσιο του γεωστρατηγικού της σχεδιασμού, εξοβελίζοντας αντιστοίχως τη ρωσική παρουσία.

Ο αμερικανικός σχεδιασμός, στο σκέλος που αφορά την ένταξη «χωρών-στόχων» στην ΕΕ, «σκόνταψε» στο Παρίσι, παρότι είναι σαφές ότι ο βασικότερος στόχος, η ενσωμάτωση των χωρών αυτών στο ΝΑΤΟ, έχει επιτευχθεί. Η ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία επιτρέπει, εξασφαλίζει και νομιμοποιεί την παρουσία συμμαχικών δυνάμεων σε αυτές τις χώρες. Βερολίνο και Παρίσι εξακολουθούν να παίζουν παιχνίδια με τη φωτιά στην πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, τα Βαλκάνια, με τη συμπεριφορά τους, έναντι της Βόρειας Μακεδονίας, καθώς ο κίνδυνος να περιέλθει εκ νέου η περιοχή στις αρχές της δεκαετίας του ’90, με τις ένοπλες συγκρούσεις, είναι προοπτικά απολύτως υπαρκτός. Η Γερμανία, άλλωστε, υπήρξε εκείνη που αρχές της δεκαετίας του ’90 επέβαλε την ανεξαρτησία της Κροατίας, πρωταγωνιστώντας στη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, εκμεταλλευόμενη τους τοπικούς εθνικισμούς και προκαλώντας τις ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή, που κατέληξαν στην επέμβαση του ΝΑΤΟ, που άφησε πίσω του ανοιχτές πληγές.

Η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση της Βορείου Μακεδονίας και οι ανταγωνισμοί Γερμανίας και Γαλλίας στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια ενδέχεται να αποτελέσουν θρυαλλίδα εξελίξεων στα Σκόπια και στην ευρύτερη περιοχή. Ούτως ή άλλως το erga omnes, που είχε συνδεθεί με τα ευρωπαϊκά βήματα των Σκοπίων, βρίσκεται στον αέρα. Βρίσκεται, δηλαδή, στον αέρα η χρήση του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία» έναντι όλων, όπως ρητά προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών, από τη στιγμή που τέθηκε το βέτο για την ενταξιακή ημερομηνία. Επιπλέον, η γειτονική μας χώρα, αναλόγως και του αποτελέσματος των εκλογών της 12ης Απριλίου, εισέρχεται σε μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας, με ενίσχυση των εθνικιστικών της δυνάμεων και, ενδεχομένως, και σε περίοδο αποσταθεροποίησης.

Την ίδια στιγμή εμφανίζει πρωτοβουλίες στο συγκεκριμένο θέμα η Αθήνα. Οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση είναι μεγάλες, καθώς έχει ήδη ανοίξει ο ασκός του Αιόλου στα βόρεια σύνορά μας και είναι υπαρκτοί οι κίνδυνοι αποσταθεροποίησης στην περιοχή. Σε κίνδυνο θέτει τη σταθερότητα στην περιοχή των Βαλκανίων η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά και το βέτο Μακρόν να απορρίψει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας.

Κορυφαίες ευρωπαϊκές πηγές, αλλά και κύκλοι της ελληνικής κυβέρνησης, εκτιμούν ότι τελικά και το VMRO, εφόσον κερδίσει τις εκλογές, δεν πρόκειται να καταγγείλει τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά θα δυσκολέψει πολύ η εφαρμογή της και τα σημεία τριβής με την Αθήνα θα ενταθούν. Πολύ περισσότερο που η νέα κυβέρνηση δεν φαίνεται να προχώρησε κρίσιμα σημεία της Συμφωνίας που ήταν προς διαπραγμάτευση, όπως τα σχολικά βιβλία και τα εμπορικά σήματα. Είναι σαφές ότι έως τις εκλογές της 12 Απριλίου δεν θα υπάρξουν περιθώρια διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας –η οποία θα είναι υπηρεσιακή από τις αρχές του έτους–, ενώ η Συμφωνία των Πρεσπών θα εμπλακεί στις αντιπαραθέσεις του προεκλογικού αγώνα της γειτονικής χώρας.

του Νίκου Νικολόπουλου

Πρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος, πρώην υπουργός

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο