Ομιλίες

Στις απαρχές του 21^ου αιώνα, εξελίξεις όπως η εξαπλούμενη παγκοσμιοποίηση των αγορών και η διαρκώς και ολοένα αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των διαφόρων επιμέρους χωρών, αλλά και προβλήματα όπως η παγκόσμια δημογραφική έκρηξη, η μεγεθυνόμενη οικολογική απειλή, η ανεπάρκεια των φυσικών πόρων, η ανεξέλεγκτη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής και η ανάδειξη ενός νέου τύπου τρομοκρατικών κινδύνων, δημιουργούν νέα δεδομένα και βρίσκονται στον πυρήνα των προσπαθειών για τη διατύπωση νέων θεωρητικών αναπτύξεων και ιδεολογικών προσεγγίσεων, που φιλοδοξούν να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο λύσεων και πολιτικών προτάσεων, ικανών να ανταποκριθούν με επάρκεια στις νέες προκλήσεις του σήμερα και του αύριο. Κατά κοινή διαπίστωση, όμως, τα εγχειρήματα που ως τώρα έχουν αναληφθεί προς την κατεύθυνση αυτή και οι θέσεις με τις οποίες έχει επιχειρηθεί να δοθούν απαντήσεις στα σύνθετα και περίπλοκα ζητήματα που εγείρονται στην εποχή μας, υπολείπονται των προθέσεων των εμπνευστών τους, αλλά και των προσδοκιών που έχουν επενδυθεί σε αυτά.

Ίσως επειδή η εποχή μας δεν προσφέρεται σε απλουστεύσεις και βολικές σχηματοποιήσεις ή ίσως πάλι γιατί όσοι επιχειρούν να καταπιαστούν με αυτήν την προβληματική για το παρόν και το μέλλον, είναι περισσότερο δέσμιοι αντιλήψεων και φορμαλισμών που έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν, γεγονός είναι ότι τα κατά καιρούς διατυπωθέντα «σχέδια» για τη διαμόρφωση του νέου παγκοσμιοποιημένου κόσμου του αύριο εξαντλούνται είτε στην προβολή ευσεβών πόθων για την επικυριαρχία της μιας ή της άλλης σημερινής ή μέλλουσας να αναδειχθεί υπερδύναμης, είτε στην πρόταξη μοντέλων που παραπέμπουν περισσότερο σε μια απόπειρα δικαίωσης ιδεολογικών εμμονών του χθες, παρά σε μια ρεαλιστική προτασιακή πλατφόρμα στραμμένη στο μέλλον και τις απαιτήσεις του.

Μοιραίο επακόλουθο αυτής της αδυναμίας άρθρωσης και διατύπωσης ενός ρεαλιστικού, ελπιδοφόρου, αλλά και πειστικού οράματος για το μέλλον του κόσμου μας, είναι η παγκοσμίως επιπολάζουσα και πολλαπλώς αναδεικνυόμενη σύγχυση στόχων, προσανατολισμών, αλλά και νοήματος ζωής των ατόμων και των κοινωνιών. Και ευθεία συνέπεια αυτής της σύγχυσης, είναι η ανάπτυξη φαινομένων αναβίωσης ακραίων ιδεολογιών του παρελθόντος, αναρρίπισης ξενοφοβικών, ρατσιστικών και φονταμενταλιστικών ροπών καταδικασμένων από την εμπειρία προγενέστερων ιστορικών περιόδων, αλλά και νεοφανών «καταστροφικών λατρειών», που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης στο αξιακό κενό της εποχής μας, για να πετύχουν τη διείσδυση και τη διάδοσή τους, χωρίς επί της ουσίας να έχουν τίποτε καινούργιο να κομίσουν και πολύ περισσότερο να προσφέρουν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των καιρών μας.

Γι' αυτήν την κατάσταση διαπιστωμένης αδυναμίας των διάφορων ιδεολογικών προσεγγίσεων του σήμερα να δώσουν έγκυρες και ολοκληρωμένες απαντήσεις στα επείγοντα ζητούμενα των καιρών μας, τα αίτια είναι πολλά. Ίσως, όμως, το σημαντικότερο από αυτά να εντοπίζεται στο γεγονός πως όλες σχεδόν οι σύγχρονες ιδεολογικές θεωρήσεις, ξεκινούν την προσπάθειά τους παρακάμπτοντας εκείνο που θα έπρεπε να αποτελεί το θεμελιώδες προαπαιτούμενο κάθε αναπτύξεώς τους. Να καταθέσουν, δηλαδή, ένα όραμα ζωής, που να απαντά στις «μέσα» αγωνίες του ανθρώπου της εποχής μας, και από το οποίο να απορρέουν οι εξειδικευμένες προτάσεις τους για τη λύση των ακανθωδών προβλημάτων των καιρών μας, αλλά και οι θέσεις τους για την οργάνωση των διάφορων επιμέρους εκφάνσεων της κοινωνικής ζωής. Αυτό, όμως, τελικά, δεν είναι δουλειά της γνώσης πάνω στην οποία προσπαθούν να στηριχθούν οι σύγχρονες ιδεολογίες, αλλά της πίστης. Και η πίστη είναι υπόθεση της θρησκείας, όχι της οποιασδήποτε ιδεολογίας, όπως άλλωστε απέδειξε και η τύχη του κομμουνιστικού πειράματος, που επιχείρησε ανεπιτυχώς να οικειοποιηθεί και τις δυο.

Με αυτές τις σκέψεις κατά νου, το σημερινό τελευταίο αφιέρωμα του «Λόγου» στη δημοσίευση εκτεταμένων αποσπασμάτων από το βιβλίο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου «Ο Χριστιανισμός και η Εποχή μας», γίνεται συγκλονιστικά επίκαιρο. Γιατί ο μεγάλος φιλόσοφος και πολιτικός, 53 περίπου χρόνια πριν από την εποχή μας, όχι μόνον με μια προρρητική διαύγεια που ξαφνιάζει, οριοθετεί τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού που σήμερα ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση, όχι μόνο αναδεικνύει με μια διεισδυτικότητα που εκπλήσσει τα σημαντικότερα από τα προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα στις αρχές του 21^ου αιώνα, αλλά και προχωρά ένα καίριο βήμα παραπέρα: ανιχνεύει σχεδόν προφητικά το αδιέξοδο του σύγχρονου ανθρώπου να νοηματοδοτήσει τη ζωή του παρά την πληθώρα των ιδεολογικών προτάσεων που τον «πολιορκούν» και υποδεικνύει το δρόμο προς την υπέρβασή του. Την πίστη σε έναν βασισμένο στις διαιώνιες αξίες του, ανανεωμένο και έμπρακτο Χριστιανισμό, που μόνο αυτός μπορεί να γεμίσει τα κενά της ψυχής του ανθρώπου στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.