Ομιλίες

Η Ελλάδα ακολουθεί μια πολιτική επικεντρωμένη στο στόχο της ανάπτυξης των ενεργειακών υποδομών διαμετακόμισης υδρογονανθράκων (αγωγοί φυσικού αερίου, τερματικοί σταθμοί LNG, πετρελαιαγωγοί, χώροι αποθήκευσης) που προάγουν την ενεργειακή ασφάλεια στον ευρωπαϊκό χώρο.

Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, η Ελλάδα έχει ταχθεί υπέρ της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών και οδεύσεων και υποστηρίζει σθεναρά την δημιουργία του Νοτίου Ευρωπαϊκού Διαδρόμου φυσικού αερίου. Σήμερα δύο από τις προτάσεις διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω του Νοτίου Διαδρόμου αφορούν την ελληνική επικράτεια. Πρόκειται για τους αγωγούς ITGI/IGB και TAP.

1. Αγωγός φυσικού αερίου TGI

Η χωρητικότητα του αγωγού ανέρχεται σε 3.6 bcm τον χρόνο και η προοπτική είναι να φτάσει βαθμιαία στα 7 bcm και τα 12 bcm, από τα οποία τα 8 bcm θα προορίζονται για την ευρωπαϊκή αγορά μέσω του ελληνο-ιταλικού αγωγού διασύνδεσης, ενώ τα υπόλοιπα θα διοχετεύονται στο Εθνικό ελληνικό δίκτυο. Ήδη από τον Νοέμβριο του 2007 η κατασκευή του ελληνο-τουρκικού αγωγού έχει ολοκληρωθεί και έχει τεθεί σε λειτουργία. Ο ελληνο-ιταλικός αγωγός δύναται να αποτελέσει επέκταση του ελληνο-τουρκικού αγωγού. Το προβλεπόμενο μήκος του ελληνο-ιταλικού αγωγού είναι 800 χλμ

O αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την περιοχή της Κασπίας προς την Νότιο Ιταλία, μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας.

Από ελληνική σκοπιά το έργο εξασφαλίζει την απευθείας διασύνδεση με την Ιταλία, γεγονός που συνιστά ένα ακόμη πλεονέκτημα καθώς η υλοποίηση του έργου γίνεται εντός της ΕΕ και του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου της.

2. Αγωγός Κομοτηνή – Χάσκοβο (Ιnterconnector Greece – Bulgaria, Igb)
Ο αγωγός θα έχει συνολικό μήκος 120 – 150 χλμ. και θα συνδέει το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου της Ελλάδας από την Κομοτηνή, έως το Χάσκοβο.

Τα έργα ITGI και IGB έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Οικονομικής Ανάκαμψης (Recovery Plan) της ελληνικής κυβέρνησης.

3. Αγωγός φυσικού αερίου ΤΑΡ

Ο αγωγός της Αδριατικής αποσκοπεί στη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω  Ελλάδας και Αλβανίας και υποθαλάσσιου αγωγού στην Αδριατική, δηλαδή στον γραμμή Lecce/Ιταλίας-Αυλώνας/Αλβανίας.
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει αναδείξει ως στρατηγική επιλογή την απευθείας διασύνδεση Ελλάδος-Ιταλίας με υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου, υφίσταται πλήρης ισοτιμία έναντι των δύο έργων και στην προκείμενη περίπτωση το εθνικό σύστημα αγωγών φυσικού αερίου παραμένει ανοικτό στην πρόσβαση τρίτων (3rd Party Access) και επομένως και στον TAP.

4. Αγωγός φυσικού αερίου «South Stream»

Σε εξέλιξη βρίσκεται η προώθηση του South Stream (νότιος κλάδος) σε ότι αφορά την οικονομική βιωσιμότητά του και την προσαρμογή των συμφωνιών στο ρυθμιστικό πλαίσιο των κοινοτικών προϋποθέσεων. Η Ελληνορωσική Συμφωνία εκπληρώνει τις σχετικές προβλέψεις.

Ο αγωγός φυσικού αερίου θα έχει μεταφορική ικανότητα περίπου 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Η Συμφωνία θα παραμείνει σε ισχύ επί 30 έτη.

«Μεσογειακή Ενεργειακή Κοινότητα».

Η προοπτική δημιουργίας μιας «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας» με σκοπούς αντίστοιχους της «Ενεργειακής Κοινότητας» είχε έλθει στο προσκήνιο τη τριετία 2005-2007 μετά από παρεμβάσεις της Ελλάδας (Εισήγηση Έλληνα και Ιταλού Υπουργού προς Ευρωπαίο Επίτροπο κ. Α. Piebalgs καθώς επίσης και ειδική αναφορά των Προέδρων Γαλλίας και Ιταλίας, Σαρκοζύ και Πρόντι).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χωρίς να είναι αρνητική έχει δώσει προτεραιότητα στην επέκταση της υπάρχουσας «Ενεργειακής Κοινότητας» κυρίως προς ανατολάς (Μολδαβία, Ουκρανία, Τουρκία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν).

Τα ευρωπαϊκά κίνητρα για την δημιουργία μιας «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας» είναι οικονομικά και πολιτικά. Καταρχήν, τα κράτη της Βορείου Αφρικής είναι παραγωγοί ενεργειακών πόρων και ήδη ένα πυκνό δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου υπάρχει ή βρίσκεται υπό υλοποίηση στην δυτική λεκάνη της Μεσογείου συνδέοντας τα κράτη της περιοχής με Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία. Επίσης, εξετάζεται η δημιουργία αγωγών από παραγωγούς ενεργειακών πόρων στην υποσαχάρια Αφρική (Νιγηρία, κ.α.) προς τις μεσογειακές ακτές για την τροφοδοσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα στην Αίγυπτο αναπτύσσεται δίκτυο αγωγών (όπως ο «Παναραβικός αγωγός») για την μεταφορά φυσικού αερίου στην Μέση Ανατολή και Ευρώπη. Παράλληλα, στον τομέα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων από καιρού έχει τεθεί η προοπτική «Μεσογειακού  Δακτυλίου» όμως χωρίς να υπάρχει σχετική πρόοδος.

Από πολιτικής απόψεως η προοπτική μιας «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας» καλύπτει την ανάγκη μιας προ-ενταξιακής θεσμικής σχέσης  με βάση το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα ενέργειας των κρατών της Β. Αφρικής με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τέλος, υπάρχουν διάφορες εκδοχές ίδρυσης μιας «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας»:

Α. Η υπογραφή μιας πολυμερούς Συνθήκης για την ίδρυση της «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας» με συμβαλλόμενα μέρη τα κράτη της περιοχής και όσα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιθυμούν να συμμετάσχουν.

Β. Η υπογραφή μιας πολυμερούς Συνθήκης για την ίδρυση της «Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας» με συμβαλλόμενα μέρη τα κράτη της περιοχής και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά τα πρότυπα της διαδικασίας δημιουργίας της «Ενεργειακής Κοινότητας» (διαπραγμάτευση από Ευρωπαϊκή Επιτροπή με βάση το άρθρο 300).

Γ. Η διεύρυνση προς την Μεσόγειο της υπάρχουσας «Ενεργειακής Κοινότητας».

Σημειώνεται ότι μετά την πρωτοβουλία της Γαλλικής Προεδρίας για την προώθηση της «Ένωσης για τη Μεσόγειο» και του «Ευρω-μεσογειακού Ηλιακού Σχεδίου» η πρόταση σύστασης Μεσογειακής Ενεργειακής Κοινότητας έχει ατονήσει.

Η Ένωση για τη Μεσόγειο:

Σε αυτό το πλαίσιο ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών στα παράλια της Μεσογείου,  υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής των Παρισίων στις 13-14 Ιουλίου 2008, η «Διαδικασία της Βαρκελώνης: Ένωση για τη Μεσόγειο».

Η Ένωση για τη Μεσόγειο αφορά 43 κράτη.

Η Σύνοδος Κορυφής ενέκρινε 6 θεματικές ενότητες οι οποίες θα αποτελούν και τα γενικότερα προγράμματα, στη βάση των οποίων θα προτείνονται ειδικότερες δράσεις από τα κράτη. Οι θεματικές αυτές ενότητες είναι οι ακόλουθες:

Απορρύπανση της Μεσογείου

Χερσαίοι και θαλάσσιοι διάδρομοι

Πολιτική προστασία

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με έμφαση στην ηλιακή

Ανώτατη εκπαίδευση και ερεύνα 

Ευρωμεσογειακό πανεπιστήμιο.

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Σύνοδος Κορυφής ήταν επιτυχής από τη στιγμή που έχαιρε της ανταπόκρισης 43 χωρών και επανέφερε στο προσκήνιο τη γεωγραφική περιοχή της Μεσογείου, η οποία θεωρείται νευραλγική. 

Πρωτοβουλία κλειδί αποτελεί το «Μεσογειακό Σχέδιο Ηλιακής Ενέργειας», που έχει ως στόχο την ανάπτυξη δυνατοτήτων και εγκατάστασης σταθμών παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στην περιοχή της Μεσογείου.

Η Πρωτοβουλία για την Ηλιακή Ενέργεια της Μεσογείου:

Στο πλαίσιο της προώθησης της Μεσογειακής Συνεργασίας από τη Γαλλική Προεδρία, κατετέθη από τη Γερμανική Αντιπροσωπεία πρόταση σχετικά με την Ηλιακή Ενέργεια της Μεσογείου, η οποία εντάσσεται στην γενικότερη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή, όπου σημαντική θέση κατέχει η ενεργειακή απόδοση και οι πολιτικές προώθησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Η ενεργειακή ζήτηση στις μεσογειακές χώρες εταίρους προβλέπεται να αυξηθεί κατά 70% την επόμενη εικοσαετία. 

Σύμφωνα και με το Ίδρυμα DESERTEC (http://www.desertec.org/) η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου εμφανίζει ιδιαίτερα υψηλό δυναμικό για ΑΠΕ, καθώς ο βαθμός ηλιοφάνειας που υπάρχει προκρίνει την καταλληλότητά της για ηλιακές εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας. Εάν αυτές συνδυαστούν και με άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ, όπως η αιολική, μπορούν να αποτελέσουν τις μακρόχρονες λύσεις στις ενεργειακές προκλήσεις και απαιτήσεις της περιοχής. 
Από τη σκοπιά της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, οι Νότιες και Ανατολικές Μεσογειακές χώρες εταίροι έχουν μεν το υψηλό δυναμικό, υστερούν όμως σε θεσμικό πλαίσιο, ώστε να ευνοήσουν εγκαταστάσεις ΑΠΕ σε μεγάλη κλίμακα και ως εκ τούτου απαιτείται η ανάπτυξη μιας κοινής αγοράς και ενός ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου για την αγορά της ενέργειας.  Η εκμετάλλευση των τεχνολογιών ΑΠΕ, γενικά αλλά και ειδικότερα στις χώρες στόχους της περιοχής της Μεσογείου, θα βοηθήσει επιπλέον στην ανάπτυξη των οικονομιών και  θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

Το μεσογειακό σχέδιο ηλιακής ενέργειας δεν  περιορίζεται σε μία τεχνολογία, όμως εστιάζει ιδιαίτερα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω τεχνολογιών ηλιακής ενέργειας (ηλιακά και φωτοβολταϊκά) και αιολικής. 

Η εφαρμογή του Μεσογειακού Σχεδίου Ηλιακής Ενέργειας έως το 2020 απαιτεί την ύπαρξη συγκεκριμένων συνθηκών και θεσμικού πλαισίου στις χώρες εταίρους. Αυτές αφορούν το νομοθετικό πλαίσιο,  επαρκείς χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, μεταφορά τεχνολογίας και ανάπτυξη βιομηχανικού δυναμικού και υποδομών σε τοπικό επίπεδο. 
Η υλοποίηση  του Μεσογειακού σχεδίου ηλιακής ενέργειας έχει ποικίλα οφέλη για τις Μεσογειακές χώρες εταίρους.Σε μια περιοχή με κοινά κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά δίνεται η δυνατότητα ανάπτυξης ενός προγράμματος κοινού ενδιαφέροντος και αυξημένης συνεργασίας. Επίσης, οι ΑΠΕ δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής  ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή όπου είναι απαραίτητη (π.χ. υψηλές ανάγκες σε ψύξη), αλλά και ανάπτυξης και άλλων εφαρμογών με κοινωνικά οφέλη (π.χ. αφαλάτωση νερού από ΑΠΕ). Η μεταφορά τεχνολογίας θα ενισχύσει θετικά την τουριστική βιομηχανία και τη βιομηχανία ηλιακών συστημάτων σε τοπικό επίπεδο, ενώ θα ευαισθητοποιήσει και τον τοπικό πληθυσμό σχετικά με τις καθαρές τεχνολογίες και την περιβαλλοντική προστασία.