Διάφορα

Κατ’ αρχήν θα ήθελα να σας καλησπερίσω όλες και όλους και να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας.

Επίσης, να ευχαριστήσω και τον εκδότη της εφημερίδας «Πελοπόννησος» κ. Θεόδωρο Λουλούδη για την τιμή που μου έκανε να μετάσχω στη σημερινή βιβιοπαρουσίαση και να πω λίγα λόγια για το πόνημα του κ. Γιώργου Νιάρχου, τον οποίο και συγχαίρω γιατί προσέγγισε έναν πολύ σημαντικό Αχαιό πολιτικό, τον Δημήτριο Γούναρη, με νηφαλιότητα και σύνεση, αλλά και με συναίσθηση της ευθύνης απέναντι στην ιστορική αλήθεια.

Θα ήθελα ευθύς εξαρχής να μιλήσω για μία αρχή που προσωπικά τουλάχιστον, έχω απέναντι στα ιστορικά ζητήματα: Πιστεύω βαθύτατα πως η ιστορική αποτύπωση δεν μπορεί να γίνεται με αποκλεισμούς. Τα πρόσωπα διαδραματίζουν ρόλους, ενίοτε πολύ σημαντικούς. Και δεν είναι δυνατόν οι ευθύνες τους, εάν τα γεγονότα εξελίσσονται με δραματικό τρόπο, να υπερκαλύπτουν και να συσκοτίζουν την όποια προσφορά τους. Όπως και δεν είναι δυνατόν, εάν τα γεγονότα εξελίσσονται θετικά, η προσφορά τους να συσκοτίζει τις ευθύνες τους σε κάποιους τομείς.

Η ιστορία δεν είναι ούτε «αγιογραφία» ούτε «κυνήγι δαιμόνων».

Η ιστορία οφείλει να μην υπηρετεί την προπαγάνδα και να αναχαιτίζει τις σκοπιμότητες.

Η προσέγγισή της με την λογική του «άσπρου – μαύρου» στερεί την πολύτιμη γνώση ότι οι μεγάλες προσωπικότητες είναι πάντα σαν τα βουνά: με ψηλές κορυφές και βαθιές χαράδρες. Και τελικά, στερεί την αναγκαία διδαχή για το μέλλον, που κατά τη γνώμη μου αποτελεί και την πεμπτουσία μελέτης της ιστορίας.

Διαβάζοντας το εξαιρετικό πόνημα του συγγραφέα κ. Γιώργο Νιάρχου θα διαπιστώσετε πως ο Δημήτριος Γούναρης υπήρξε πολυσχιδής προσωπικότητα και αναδείχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες μορφές της πολιτικής ζωής της Ελλάδας των απαρχών του 20ού αιώνα. Έγκριτος νομικός, με στέρεα πολιτική, οικονομική, αλλά και ιστορική παιδεία, προικισμένος με μια διεισδυτική αναλυτική σκέψη αλλά και υποδειγ¬ματική συνθετική ικανότητα Ο Δημήτριος Γούναρης, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μορφές της πολιτικής ζωής της Ελλάδας των αρχών του 20ου αιώνα. Μαχητικός πολιτικός, που ασυνθηκολόγητα αρνήθηκε να υποτάξει τη δράση του στις όποιες σκοπιμότητες της συγκυρίας, υπήρξε ταυτόχρονα και ένας οξυδερκής διανοούμενος που απέφυγε να «εγκυτιώσει» τη σκέψη στις όποιες δογματικές φόρμες, κρατώντας πάντα ανοικτή στα ρεύματα των καιρών του και στα αιτήματα της κοινωνίας της εποχής του.

Ο Δημήτριος Γούναρης λοιπόν, φίλες και φίλοι, ήταν ένας υψηλού αναστήματος πολιτικός, που όσα και να του χρεωθούν για την μετατροπή του μικρασιατικού ονείρου σε εφιάλτη, δεν μπορούν παρά να του πιστωθούν πολλά για την ουσιαστική συμβολή του στην ανάπτυξη των κοινοβουλευτικών θεσμών στην Ελλάδα αλλά και στην υλοποίηση εκσυγχρονιστικών και μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών.

Από τα πρώτα κιόλας βήματα της πολυκύμαντης πολι¬τικής σταδιοδρομίας του, εξέφρασε ριζοσπαστικές ιδέες και μεταρρυθμιστικές αντιλήψεις. Αυτές σύντομα του έδωσαν τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε έναν από τους αυθεντικότερους εκπροσώπους του διάχυτου στην εποχή του αιτήματος του θε¬σμικού, πολιτικού και κοινωνικοοικονομικού εκσυγχρονισμού της χώρας.

Ο Δημήτριος Γούναρης, πρωταγωνιστής μίας πολύ ταραγμένης περιόδου, υποστήριξε πάντοτε με θέρμη τις απόψεις του, διακρινόμενες από φιλοπατρία και ανιδιοτέλεια, έκανε λανθασμένες αλλά και σωστές επιλογές και τελικά, πλήρωσε με την ίδια τη ζωή του, την θέλησή του να στέκει πάντα μπροστάρης στις μεγάλες στιγμές του Έθνους.

Εκείνη, βέβαια, που «σφράγισε» τελικά την πολιτική δράση του Δημητρίου Γού¬ναρη, ήταν η τοποθέτησή του στο μείζον ζήτημα της εποχής του: στην υπόθεση της εθνικής ολοκλήρωσης. Και αυτό γιατί, ενώ ήταν ανεπιφύλακτα ταγμένος υπέρ της προσπάθειας για την επίτευξή της, θεωρώντας ως προαπαιτούμενο την εσωτερική ανασύνταξη του κράτους, την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση καθώς και τη διασφάλιση των αναγκαίων διεθνών συμμαχιών, βρέθηκε στη δεινή θέση να εμ¬φανίζεται (συνεργούσης και της προπαγάνδας των πολιτικών αντιπάλων του) ως πε¬ρίπου πολέμιος της. Με αποτέλεσμα, όταν τελικά ως κορυφαίο ηγετικό κυβερνητικό στέλεχος και ως πρωθυπουργός, επιχείρησε να περαιώσει την πολιτική για την υλοποίησή της, να πέσει θύμα των ίδιων του των αντιφάσεων και, υφιστάμενος τις συ¬νέπειες της εθνικής τραγωδίας που συντελέστηκε στην Μικρά Ασία, να καταβάλει βαρύτατο τίμημα για αυτό.

Γενικώς, υπήρξε μία πολυσχιδής και έντονη προσωπικότητα, την οποία φιλοτεχνεί άριστα ο συγγραφέας του βιβλίου, κ. Νιάρχος.

Επιθυμώντας μόνο να εστιάσω σε κάποιες σημαντικές πτυχές της προσωπικότητας και της διαδρομής του Δημητρίου Γούναρη, με μεγάλη πιστεύω αντανάκλαση και στις μέρες μας, οφείλω να πω ότι υπήρξε ένας έντονα ριζοσπάστης και εκσυγχρονιστής, που πίστευε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμβαδίσει με τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες της εποχής του και γι’ αυτό δεν δίστασε να συγκρουστεί με κατεστημένα συμφέροντα και προκαταλήψεις, προκειμένου να προωθήσει το πρόγραμμά του για τον πολιτικό και κοινωνικό εκσυγχρονισμό της Ελλάδας των απαρχών του 20ου αιώνα.

Ως υπουργός Οικονομικών κατέθεσε το 1909 έναν προϋπολογισμό μαζί με 8 ακόμα νομοσχέδια, που μετέβαλλαν άρδην την οικονομική και φορολογική πολιτική, γεγονός που ήταν μια γροθιά στο κατεστημένο της εποχής. Προκλήθηκαν τεράστιες αντιδράσεις από τα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα, ο τότε πρωθυπουργός Θεοτόκης υπαναχώρησε και ο Γούναρης εξαναγκάστηκε σε παραίτηση.

Επίσης, ισχυρή ήταν η προσήλωσή του στη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Αδίκως αναφέρεται ότι ήταν ο πολιτικός καθοδηγητής των στρατιωτικών που συμμετείχαν στο στρατιωτικό κίνημα στου Γουδή. Η αλήθεια είναι πως εναντιώθηκε στους κινηματίες. «… Πρέπει να έλθω στην εξουσία δια του λαού» είπε στους στρατιωτικούς.

Αυτό το δίπτυχο, δημοκρατικής νομιμότητας και τολμηρών μεταρρυθμίσεων, χαρακτήρισε την πορεία του Γούναρη και συνιστά τη μεγάλη συνεισφορά του στην πολιτική ζωή του τόπου, η οποία όμως επισκιάσθηκε και αποσιωπήθηκε για πολλά χρόνια λόγω της εμπλοκής του στον εθνικό διχασμό και την μικρασιατική καταστροφή και της εκτέλεσής του, στην περιβόητη «δίκη των έξι».

Ακόμα και το τελευταίο τμήμα της ζωής του Δημητρίου Γούναρη είναι ενδεικτικό της προσωπικότητας και των αξιών που απαράβατα υπηρέτησε. Αρνήθηκε να διαφύγει στο εξωτερικό, όπως του προτάθηκε και θέλησε να παραμείνει και δικαστεί, γνωρίζοντας ότι μέσα στο περιβάλλον της εποχής που ζητούσε αίμα για την καταστροφή, θα ήταν θύμα.

Χαρακτηριστικό είναι πως στην έναρξη της δίκης, ο Γούναρης είπε: «...Δεν έχει τίποτε που να στηρίζεται μέσα εις τον κατηγορητήριον και αυτό με ανησυχεί. Έχουν εξασφαλίσει την καταδίκη μας και δεν καταβάλλουν προσπάθειαν δια να δημιουργήσουν λόγους φαινομενικώς ισχυρούς».

Ένας από τους μεγάλους πολιτικούς του αντιπάλους, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, χρόνια μετά είπε: «Δύναμαι να βεβαιώσω υμάς κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ότι ουδείς εκ των πολιτικών αρχηγών της Δημοκρατκής Παρατάξεως θεωρεί ότι οι ηγέται της πολιτικής, ήτις εφορμόσθη μετά το 1920, δύναται να κατηγορηθούν δια πράξιν προδοσίας της πατρίδος ή ότι εν γνώσει ωδήγησαν τον τόπον εις την μικρασιατικήν καταστροφή. Δύναμαι μάλιστα να σας διαβεβαιώσω, ότι το επ΄ εμοί ακραδάντως ότι θα ήσαν ευτυχείς, εάν η πολιτική των ωδήγει την Ελλάδα εις εθνικό θρίαμβον»

Και ο Θεόδωρος Πάγκαλος, όμως ,είπε: «.. Δεν παραδέχομαι ότι διέπραξαν συνειδητήν προδοσίαν… αλλά υπήρξαν μοιραία και αναγκαία θύματα εις τον βωμόν της Πατρίδος…»

Θέλω να καταλήξω, αναφέροντας ότι στις 20 Ιανουαρίου του 2008, ο Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκης, εγγονός του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, με αίτηση του προς τον Άρειο Πάγο ζήτησε την επανάληψη της ποινικής διαδικασίας, Το Δεκέμβριο του 2009 η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τάχθηκε υπέρ της επανάληψης της «δίκης των έξι» και τον Οκτώβριο του 2010 το ανώτατο δικαστήριο ανέτρεψε πλήρως την απόφαση του στρατοδικείου και διακήρυξε την αθωότητα των κατηγορουμένων και εκτελεσθέντων.

Μετά και την απόφαση αυτή του Αρείου Πάγου, η ιστορία μπορούσε να ξαναγραφτεί. Πιο νηφάλια, πιο ελεύθερα, πιο σωστά…

Μια ιστορία, που αξίζει να αναφέρω ότι η Πάτρα, η πόλη του Δημητρίου Γούναρη, πολύ νωρίτερα, την έγραψε πιο σωστά από κάθε άλλον, αφού το 1931 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οδός Καλαβρύτων μετονομάστηκε σε οδός Δ. Γούναρη και αυτή, ήταν μία από τις πρώτες πράξεις αποκατάστασης του ονόματός του…

Φίλες και φίλοι,

Η βιογραφία του Δημητρίου Γούναρη χάρη στην «Πελοπόννησο» την αρχαιοτέρα εφημερίδα της χώρας που κυκλοφορεί ανελλιπώς μέχρι σήμερα και ιδίως χάρη στον φιλίστορα εκδότη της, κ. Λουλούδη, αλλά και την έρευνα και τον μόχθο του συγγραφέα κ. Νιάρχου, έρχεται να προσθέσει σήμερα στην ιστορική γνώση και τη συλλογική αυτοσυνειδησία μας,

Οι διαδρομές των μεγάλων πολιτικών που ανδρώθηκαν στα αχαϊκά χώματα έχουν πάντα «κάτι να μας πουν», όσα χρόνια και να περάσουν. Αποτελούν πολύτιμους οδοδείκτες για όσα έγιναν, για όσα γίνονται, αλλά και όσα θα γίνουν, καθώς οι κύκλοι της πολιτικής ανοίγουν και κλείνουν, αλλά επαναλαμβάνονται.

Αισθάνομαι δε, ότι το βιβλίο για τον Δημήτριο Γούναρη θα έχει επιτελέσει πλήρως την αποστολή του εάν και εφόσον, αντί για εύκολα συμπεράσματα, συμφωνίες και αντιρρήσεις, δώσει το έναυσμα για μία διεξοδικότερη δημόσια συζήτηση, αναφορικά με μια εποχή, από την οποία εμείς οι επιγενόμενοι έχουμε να διδαχθούμε πολλά.

Οι σημερινοί Έλληνες πρέπει να καταλάβουμε καλά που οδηγούν η διαίρεση και ο διχασμός, να αντιληφθούμε ότι ειδικά στις δύσκολες εποχές οφείλουμε να διαφυλάττουμε ως κόρην οφθαλμού τη δημοκρατία, το μόνο πολιτικό σύστημα που εγγυάται την εθνική ενότητα μέσα από τη πολιτική πολλαπλότητα.

Με αυτές τις σκέψεις, απευθύνω τα συγχαρητήριά μου στους συντελεστές της έκδοσης και εύχομαι να συνεχίσουν τη συνεισφορά τους στην ιστορία και τον τόπο με την υπευθυνότητα και την ανιδιοτέλεια που διακρίνει κάθε εκδοτικό βήμα τους, ιστορικού και πνευματικού περιεχομένου.

Σας ευχαριστώ